KHUTBAH
IDUL ADHA 1437 H / 2016 M
SEMANGAT
PENGORBANAN KANGGE SUKSESIPUN
PEMBANGUNAN
Dening
: Anis Purwanto
Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar, laa ilaaha illallahu Allahu
Akbar, Allahu Akbar walillahil hamdu.
Alhamdulillah wasy-syukru lillah, kanthi idzin
lan keparengipun Gusti Ingkang Maha Kawasa, Allah SWT, ing enjang punika kita
sedaya ummat Islam sami mahargya dhatengipun dinten agung Idul Adha, kanthi
nindakaken ibadah, ngajeng-ajeng
ridlonipun Allah SWT. Kita nyuwun mugi-mugi ibadah kita dipun tampi dening
Allah SWT, saged nglumantaraken dhumateng gesang ingkang bagya mulya wiwit ing
ndonya dumuginipun akhirat.
Shalawat saha salam kunjuk dhumateng junjungan
kita Nabi agung Muhammad SAW, ingkang sampun mbimbing sedaya kaum muslimin nuju
margi ingkang utami. Mugi-mugi kita pikantuk syafaatipun mbenjang ing yaumul
kiyamah, main ya rabbal ‘alamin.
Jamaah Shalat Idul Adha Rakhimakumullah.
Ing saat punika sedaya
jamaah haji, kakung saha putri, enem sepuh, pinuju ngempal ing tanah Mina
wilayah tanah suci Mekah Al –Mukarromah saperlu nindakaken wajib haji; “mbalang
jumrah” , saksampunipun nindakaken puncak ibadah, inggih punika wukuf ing
Padang Arofah tanggal 9 Dzul-Hijjah kala wingi.
Ngempalipun para jamaah
haji ing Arofah menika kalawau, kanthi ngagem ageman seragam ihram werni
pethak ingkang mboten dipun jahit, menika mujudaken perlambang persatuan,
persamaan lan demokrasi ing agami Islam. Ing wekdal kasebat mboten wanten
bentenipun antawis bangsa setunggal kalian sanesipun, werni kulit, sugih,
pangkat lan drajat. Jer tumrapipun Allah SWT sedaya manungsa menika sami,
ingkang paling mulya ing ngarsanipun Allah inggih punika ingkang paling taqwa :
إِنَّ
أَڪۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَٮٰكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ۬
“Setemene wong sing paling mulya antarane sira kabeh ing ngarsane Gusti
Allah, yaiku sapa sing paling taqwa” (QS Al-Hujurat : 13).
Para sederek, kita sami
mangertos sesarengan bilih ibadah haji punika hukumipun wajib kagem sedaya kaum
muslimin ingkang sampun mampu, paling mboten sepindah sak dangunipun gesang.
Kasebat wonten ing Al-Qur’an Surah Ali Imran ayat 97 :
وَلِلَّهِ عَلَى
ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلاً۬ۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ
ٱللَّهَ غَنِىٌّ عَنِ ٱلۡعَـٰلَمِينَ
“Allah wus majibake marang para manungsa supaya nekani omah suci
nindakake Haji, yaiku kanggone wong-wong kang mampu dalane, lan sapa sing
ingkar mangka saktemene Gusti Allah iku sugih saka alam kabeh”.
Kanthi dhawuh Allah SWT
kasebat, mayuta-yuta kaum muslimin sami nindakaken ibadah haji, netepi dhawuh
panggilan Allah SWT kanthi ngumandhangaken kalimah talbiyah :
“Nuwun inggih sendika dhawuh dalem, Gusti. Dhuh Gusti, kula tansah
mbangun turut dhawuh Paduka. Mbaten wanten sekutu kagem Paduka. Sayektosipun
sedaya puji lan sawernining kanikmatan punika kagungan Paduka. Lan namung
Paduka ingkang nguwaosi samubarang dhengah, lan mbaten wanten ingkang
nyekuthoaken kuwaos Paduka”.
Para sederek, kangge
kita sedaya ingkang ing saat sapunika mboten nindakaken ibadah haji, kita
mahargya Idul Adha menika kanthi ngempal ing tanah-tanah lapang, masjid lan Mushalla
kagem nindakaken shalat Idul Adha, kairing waosan takbir, tahlil lan tahmid,
wiwit kala dalu ngantos ing enjang punika, ngagungaken asmanipun Allah SWT :
“ALLAHU AKBAR, ALLAHU AKBAR, ALLAHU AKBAR, LAAILAAHA ILLALLAHU AKBAR, ALLAHU
AKBAR WALILLAHIL HAMDU”. Sesarengan kaum
muslimin sak nuswantara, ngebaki angkasa, memuji Gusti Ingkang maha Kawasa,
ngupadi ridla Allah SWT. Malah kanthi gumbiraning manah wanten ingkang
katindakaken kanthi takbir keliling.
Jamaah
Shalat Idul Adha Rakhimakumullah.
Satunggalipun ibadah
ingkang penting ing Riyadin Qurban inggih punika “pemragatan kewan qurban”. Bab punika kadhasaraken dhawuhipun Allah
SWT:
إِنَّآ
أَعۡطَيۡنَـٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ (١) فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ (٢)
“Satemene Engsung wus
paring kanikmatan kang akeh banget marang sira.Mula saka iku sira nyembaha
marang Pangeranira. Lan sira kurbana”. (QS. Al Kautsar:1-2).
Ibadah qurban menika dipun wiwiti saking kisah
qurbanipun Nabi Ibrahim as kaliyan putranipun, inggih punika Nabi Ismail as.
Kala semanten Nabi Ibrahim as dipun uji dening Gusti Allah kadhawuhan mragat
putra kinasih, pun Ismail as. Mesthi kemawon, minangka jejeripun bapa Nabi
Ibrahim as kraos awrat sanget ngleksanakaken dhawuh kasebat. Nanging senajan awrat
kados menapa, jer menika nyata-nyata dhawuhipun Gusti Allah, Nabi Ibrahim
kanthi taat lan tawakkal nindakaken dhawuh Allah kasebat. Makaten ugi keng
putra pun Ismail as, wantenipun inggih sendika dhawuh.
Bab punika kacariyosaken wanten ing salebetipun
Al-Qur’an, kasebat ing Surah As Shaffat ayat 102 :
فَلَمَّا
بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡىَ قَالَ يَـٰبُنَىَّ إِنِّىٓ أَرَىٰ فِى ٱلۡمَنَامِ أَنِّىٓ
أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَـٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ
سَتَجِدُنِىٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّـٰبِرِينَ
“Wusana nalika anake, Ismail iku
wus tekan saguh usaha, bebarengan karo dheweke, Ibrahim banjur kandha : Dhuh
ngger anakku, Rama pirsa ana sajrone impen, yen rama kadhawuhan dening Allah
nyembelih sira, ngger. Mula saka iku pikiren. Ismail banjur matur : Dhuh rama,
sumangga kula aturi nindakaken punapa ingkang kadhawuhaken dhumateng
panjenengan, rama. Isnya Allah rama badhe pirsa, bilih kula kalebet
golonganipun tiyang-tiyang ingkang sabar”.
Nanging Gusti Allah
ingkang Maha Agung lan Maha Asih mboten kagungan kersa badhe nyengsarakaken
kawulanipun. Kalih-kalihipun rama dalah putra lulus saking ujianipun, sarana
naati dawuhipun Allah, senajan toh akhiripun Nabi Ismail as tetep sugeng,
jalaran mboten kapragat saestu, awit lajeng dipun gantos kaliyan menda gibas. Makaten ingkang dados kersanipun Allah SWT,
kados dhawuhipun ingkang kasebat ing Surah Shaffat ayat 105 :
قَدۡ صَدَّقۡتَ
ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٲلِكَ نَجۡزِى ٱلۡمُحۡسِنِينَ
“Temen-temen sira wus nbenerake
(dhawuh saka) impen iku, satemene sing mangkono iku Ingsun bakal paring
ganjaran marang wang-wang sing tumindak becik”.
Jamaah
Shalat Idul Adha Rakhimakumullah.
Makaten para sederek,
ibadah qurban saestu minangka ibadah ingkang pokok ing Idul Adha menika.
Mugi-mugi ibadah qurban kasebat ugi suka hikmah saha piwucal kangge kita
sedaya, inggih menika ningkatipun iman, lan keihklasan berqurban kangge
kepentingan sesarengan, ingkang ing tembe manfangati kangge pembangunan lan
kemajengan. Pengurbanan ingkang ihklas menika ingkang badhe ndadosaken suksesipun pembangunan, amargi
kasil mbotenipun satunggalipun perjuangan tartamtu merlokaken pengurbanan.
Makaten ugi cita-cita Pembangunan Nasional kita, mesti kemawon merlokaken
pengurbanan saking kita sedaya bangsa Indonesia.
Awit pembangunan
ingkang dipun laksanaaken wanten ing nagari kita punika pancen sakelangkung
wiyar sanget tebanipun, ingkang asring kasebat “Pembangunan manusia
seutuhnya lan Pembangunan Masyarakat Indonesia Seluruhnya”. Pramila mbetahaken
partisipasi saking sedaya lapisan masyarakat wanten ing sedaya bidhang, selaras
kaliyan pakaryan lan profesi kita piyambak-piyambak. Wondene gegayuhan ingkang
pungkasan saking pembangunan inggih punika “BALDATUN TOYYIBATUN WA RABBUN
GHAFUUR”.
Pramila saking punika
Pembangunan Nasional ingkang kita laksanaaken punika, insya Allah mujudaken
pengejowantahan saking taqwa kita dhumateng Allah SWT. Selajengipun keberhasilan
pembangunan ingkang lelandasan sikap pengurbanan menika badhe saged
ngagungaken syi’ar Allah lan syi’ar Islam ing bumi Indonesia menika :
وَمَن يُعَظِّمۡ
شَعَـٰٓٮِٕرَ ٱللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقۡوَى ٱلۡقُلُوب
“Lan sing sapa ngagungake syi’ar-syia’re Allah, prayata iku saka ati
kang taqwa”. (QS. Al-Hajji :32)
Jamaah
Shalat Idul Adha Rakhimakumullah.
Ngantos ing saat
mahargya Idul Adha ing tahun 1437 H punika, kita bangsa Indonesia kanthi berkelanjutan
tetep nerusaken karya ageng Pembangunan
Nasional, senaoso ugi taksih ngadhepi mawarni-warni ujian ingkang ugi mboten
entheng, kadosta mrosotipun moral “anak bangsa” , ugi koropsi, kolosi
lan nepotisme taksih tuwuh subur. Risakipun budaya bangsa lan demoralisasi, ingkang
dadas masalah kebangsaan ugi kedah enggal kita usadani. Meski makaten
sejatosipun halangan, rintangan lan tantangan ingkang dipun adhepi kita bangsa
Indoesia , mboten mligi saking njaban rangkah kemawon, ananging khususipun ing
kalangan umat Islam piyambak, rapuhipun ukhuwah Islamiyah kita dados salah
satunggal penyebabipun.
Pramila saking punika ,
mestinipun kita lajeng saget mendet piwucal adiluhung saking prastowo qurban
ingkang dipun lakonaken Nabi kekalih,
inggih punika Nabi Ibrahim as lan Nabi Ismail as, minangka pepenget dhumateng para pemimpin
saha tiang sepuh lan putra-putranipun. Liripun, bilih satunggaling pemimpin
kedah saget kangge conto sae wanten ing gesangipun lan ing keluarganipun. Nabi
Ibrahim mboten namung paring conto kados pundi tanggung jawabipun minangka
pemimpin umat, ananging ugi minangka jejeripun rama ingkang wicaksana, semanten
ugi Nabi Ismail minangka conto generasi enem ingkang satuhu dhateng tiang sepuhipun.
Akhiripun kanthi semangat Idul Adha kita
lajengaken pembangunan nasional, kagem anggayuh nagari ingkang majeng ing
sedaya bidang, negeri ingkang baldatun toyyibatun wa rabbun ghofur. Sumangga
sedaya kita aturaken dhumateng para punggowo negeri, kita selaku warga negeri
ingkang sae kedah kagungan wawasan ingkang wicaksana, pundi ingkang sae sumamgga kita sengkuyung, pundi
engksng awon sumangga kita dandosi sesarengan murih dados saenipun. Mugia
sedaya pemimpin negeri kaparingan hidayahipun sahingga saget mimpin nagari
kanthi wicaksana, nuju masyarakat adil makmur Mugia kita manggih kawilujengan
ing donya dalah ing akhirat.
Selajengipun kangge penutup khutbah, sumangga kita
ngeningaken cipta, nyuwun dhumateng Allah SWT, mugi-mugi sedaya panjangka kita
saget dipun kabulaken Allah SWT.
